Wie heeft de jam gestolen?

Wie heeft de jam gestolen? Dit lijkt een onschuldige vraag, maar velen van ons herinneren zich nog wel de goeie ouwe tijd waarin iedere moeder en grootmoeder de voorraadkast vulde met potten zelfgemaakte inmaaksels, jam en marmelade. Er zijn allerlei redenen te bedenken waarom jam steeds meer van tafel verdwenen is. Ten eerste heeft het traditionele ontbijt steeds vaker plaatsgemaakt voor een snelle maaltijd met kant-en-klaarproducten. Het lijkt wel of we geen tijd meer hebben om een paar minuten aan tafel te gaan zitten en een zoet goedje op een geroosterde boterham te smeren.

Dat is zeker niet het geval bij ons van KitchenAid. Wat is nu een betere gelegenheid om het verboden plezier van jam stelen uit de voorraadkast nieuw leven in te blazen dan een dag potjes vullen met heerlijke traditionele recepten uit het receptenboek van oma? Laten we het, voordat we aan de gang gaan met deze heerlijke bereidingen, eerst eens hebben over de begrippen. Jam is een bereiding die je krijgt door heel of gesneden fruit te koken met een variërende hoeveelheid suiker, terwijl marmelade een specifieke soort jam is die met alleen citrusfruit wordt gemaakt. Er zijn nog andere verschillen en afwijkende bereidingen, maar hier maken we dit onderscheid, dat ook cultureel bepaald is, vaak minder sterk.

Het fruit

Wat betreft het fruit: het is belangrijk dat het gebruikte fruit rijp is (als het niet rijp is, krijg je een niet-homogeen, zoetig en smakeloos resultaat), van uitstekende kwaliteit (bij voorkeur biologisch) en van het seizoen. Alleen dan weet je zeker dat de smaak en voedingswaarden van het fruit optimaal zijn. Uiteraard moet je het eerst wassen, en pitten en beschadigde of oneetbare delen verwijderen. Vaak kun je de schil laten zitten en bevat die een groot deel van de pectine die nodig is voor gelvorming.

De suiker

Je kunt kiezen uit allerlei zoetmiddelen, afhankelijk van de gewenste smaak, voedingswaarden, zoetheid en combinatie met andere smaken. Denk bijvoorbeeld aan gewone suiker, bruine suiker, honing, melasse, mout (rijst, gerst, maïs en spelt), ahornsiroop of agavesiroop.

Pectine, met of zonder?

Voor de puristen is dit geen punt van discussie: aan zelfgemaakte jam hoef je geen pectine toe te voegen. Pectine zit van nature in fruit en zorgt voor gelvorming. Het probleem is dat sommige vruchten veel pectine bevatten maar andere soorten veel minder. Als je fruitjam op basis van water maakt of de kooktijd wilt verkorten, kan het enorm helpen.

De bereiding

Met fruit, suiker en eventueel pectine is je ingrediëntenlijstje al klaar! Maar de bereiding is net zo eenvoudig. Uiteraard zijn er verschillende technieken, die vooral afhankelijk zijn van de eigenschappen van het fruit.

Snij het fruit in kleine stukjes van gelijke grootte zodat het gelijkmatig gaart en doe het in een pan met de suiker. De hoeveelheid suiker kan variëren van 40% tot 100% van het gewicht van het fruit. Kook het op middelhoog vuur tot het water is verdampt en het mengsel indikt door de suiker. Hoe lang duurt dit? Dat is afhankelijk van het fruit en de hoeveelheid water, maar als je geen pectine gebruikt, kan het ruim twee uur langer duren. De consistentie is de enige manier om te bepalen of het klaar is. Doe een theelepel jam op een bordje. Als de jam dik is en niet uitloopt over het bord, is hij klaar.

Als je meteen aan de slag wilt gaan, zijn hier vier suggesties, één voor elk seizoen.

• Winter: sinaasappelmarmelade

Sinaasappelmarmelade heeft een enigszins bittere smaak die heel goed werkt in bepaalde combinaties. Bij de meeste recepten heb je de pulp nodig en niet de schil, maar als je van bitter houdt, kun je de schil apart koken voordat je verder gaat met de gebruikelijke bereiding.

• Lente: aardbeien/gemberjam

Dit is een voorjaarsrecept dat ideaal is als topping voor een cheesecake, op pannenkoeken of in taarten. Wil je een snellere, eenvoudigere versie? Met de KitchenAid Artisan Cookprocessor kun je het recept voor aardbeien/gemberjam eenvoudig en zonder rotzooi maken.

• Zomer: vijgenjam

Vijgen zijn vaak ondergewaardeerd, maar ze zijn veelzijdig en kunnen in allerlei verschillende soorten bereidingen worden gebruikt. Vijgenjam is ideaal voor zoete recepten, zoals taarten en koekjesvulling, maar ook heerlijk bij oude kaas.

• Herfst: uienrelish

We sluiten af met een relish waar geen fruit in zit. Naast de klassieke combinatie met kaas kun je deze relish ook in plaats van de bekende sausjes gebruiken als smaakmaker voor je sandwiches en hamburgers. Voor extra smaak kun je tijdens het bereiden rode wijn toevoegen.